ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ

Ασχολήθηκαν όλοι για το Gran Rifiuto του κ. Καρατζαφέρη, τη μεγάλη άρνηση, τη δική του επανάσταση (?) που εξέφρασε μέσα από τους στίχους του Καβάφη ("ο αρνητής δεν μετανιώνει εάν ρωτιόταν πάλι όχι θα ξαναέλεγε κι όμως τον καταβάλει εκείνο το όχι το σωστό σε όλη του τη ζωή"). Κατάφερε όμως και πάλι να θολώσει τους ακροατές.  Αυτός αρνείται? Η τρόικα αρνείται?  Ευτυχώς δεν είμαι θαυμάστριά του με αποτέλεσμα να έχω σώσει την πνευματική μου ισορροπία.

Εκπληκτικό το ποίημα του Καβάφη, που όταν το πρωτοδιάβασα στην εφηβεία, φυσικά μόνο τον κ. Καρατζαφέρη δεν είχα στο μυαλό μου.  Δική μου ανάλυση είχα κάνει. Δική μου ερμηνεία είχα δώσει βασισμένη τότε στις εφηβικές ανησυχίες και δήθεν επαναστάσεις μου.

Θα ήθελα να τον ευχαριστήσω, πάντως, γιατί ξαναγύρισα στα σχολικά θρανία όταν στο μάθημα των Νέων Ελληνικών αναλύαμε την ποίηση των Ελλήνων ποιητών.  Μια και μας θύμισε  τον Κωνσταντίνο Καβάφη, θυμήθηκα ένα από τα δύο πιο αγαπημένα μου καβαφικά ποιήματα, το «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον», τόσο επίκαιρο αυτές τις ημέρες που παρακολουθούμε την πτώση του κάθε σύγχρονου Αντωνίου (συνονόματου ή όχι):

Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ’, ακουσθεί

αόρατος θίασος να περνά

με μουσικές εξαίσιες, με φωνές –

την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου

που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου

που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανοφέλετα θρηνήσεις.

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει.

Προ πάντων να μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν

ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου,

μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.

Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,

σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,

πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,

κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ’ όχι

με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,

ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,

τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,

κι αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις.

Ο Αντώνιος, όταν πολιορκούνταν από το στόλο του Οκταβιανού στην Αλεξάνδρεια, «έξαφνα» βλέπει το τέλος της δύναμής του.  Σημαντική η λέξη «έξαφνα» γιατί στους μεγάλους και τρανούς το τέλος έρχεται μόνο ξαφνικά και σπάνια τους βρίσκει προετοιμασμένους (1).  Αφορμή για τη διαμάχη των δύο αντρών ήταν η δωρεά εδαφών που ανήκαν στην αυτοκρατορία από τον Αντώνιο στην Κλεοπάτρα!

Ο ίδιος ο Αντώνιος θεωρούσε προστάτη του τον Διόνυσο με τους συνοδούς του (τον «θίασο»).  Την κρίσιμη ώρα ο «θίασος περνά» εγκαταλείποντάς τον.

Η Αλεξάνδρεια συμβολίζει όλα αυτά που έχει πετύχει ο άνθρωπος.  Πλούτη, μεγαλεία κι εξουσία μπορεί να είναι η «Αλεξάνδρεια» κάποιου μεγαλοσχήμονος (2).

Ο ποιητής ζητά από τον ήρωα να είναι «θαρραλέος» και «έτοιμος από καιρό», με το κεφάλι ψηλά, αξιοπρεπής, «όχι με των δειλών τα παρακάλια».  Να ευχαριστηθεί «ως τελευταία απόλαυσι» ακόμα και την ώρα της πτώσης.

Πολύ πικρό το ποίημα του Καβάφη.  Βρήκα τόσες ομοιότητες και ευκαιρίες παραλληλισμού στην εποχή μας, που δεν μπόρεσα να αντισταθώ στην καταγραφή του αυτές τις ημέρες.

Ακόμα κι εμείς, οι μικροί, που έχουμε πετύχει κάποια «Αλεξάνδρεια», ας διδαχτούμε από τη φιλοσοφία του Καβάφη, κι ας είμαστε «σαν έτοιμοι απο καιρό» που «αξιωθήκαμε μια τέτοια πόλι», να αποχαιρετίσουμε την Αλεξάνδρειά μας. (3)

(4)

(1)     Να θυμίσουμε ότι και στην εποχή μας κάποιοι προσπαθούν να παραμείνουν κολλημένοι στην καρέκλα τους

(2)     Στην εποχή μας μπορεί να είναι οι βίλες, τα cayenne και οι κομματικοί θώκοι

(3)     Δυστυχώς χάνουμε (ή, καλύτερα, χάσαμε) την εθνική μας ανεξαρτησία, τον πολιτισμό, την περηφάνεια μας και ό,τι έχουμε δημιουργήσει, μικρό ή μεγάλο. Ας μείνουμε όρθιοι.

(4)     Το ποίημα διαβάζει ο Δημήτρης Χόρν  - από το YouTube